WEBLOG - BERICHT

Igone de Jongh, De stille kracht
GEPLAATST: 11-2-2019

Na twintig jaar dansen is Igone de Jongh voor velen het synoniem voor ballet in Nederland. Onze ballerina. De Jongh begon bij Het Nationale Ballet in de jaren rond de eeuwwisseling toen het gezelschap werd geleid door Wayne Eagling en veel solisten nogal met het hoofd dansten, met één uitzondering. De uitzondering was Sofiane Sylve, het dansbeest dat later naar Amerika zou gaan.

 

Igone had direct een eigen signatuur op het toneel. Ze had niet de vlekkeloze technische beheersing van Larissa Lezhnina (geschoold in St Petersburg), noch de atletische kracht van Sylve. Maar alles wat Igone deed had een grote schoonheid die vrij was van maniertjes. Alles wat ze deed was doordacht en doorleefd en had een intuïtieve muzikaliteit.

 

INDISCH

 Mijn moeder had in mijn kinder- en tienerjaren een balletschool en ik weet nog hoe ze zei dat leerlingen met Indisch bloed veel flexibeler waren en ook een feeling hadden voor de muziek waar andere leerlingen voor moesten werken. Igone, wier moeder zéér Indisch was (ze zat elke avond dat Igone danste in de zaal), had die gaven en wanneer zij alleen op het toneel stond, zeg maar in het Zwanenmeer-adagio, keken wij naar de stille kracht.

 

Technisch had Igone duidelijk één emploi. Zij kwam het best tot haar recht in adagio-solo’s waarin haar expressieve kracht de ruimte kreeg. Er waren solisten, demi-solisten zelfs, die technisch sterker waren dan Igone, maar niemand had zo’n vermogen om de zaal met één pink plat te leggen. Dat is uiteindelijk wat een solist doet. Een ster.

 

ZWANENMEER

Het zwanenmeer duurde een paar minuten langer wanneer Igone danste. De dirigent ging vanzelf langzamer slaan, want Igone bracht die spanning erin. Ik vroeg haar of dat kwam doordat ze ook een paar centimeter langer was dan sommige andere solisten. Dan duurt een draai ook een fractie langer. ‘Ik vind mezelf niet zo lang,’ zei ze nuchter. Dat klopte ook.


Wat Igone deed, in het licht, was haar armen en benen langer maken door de zaal dichterbij te trekken. Die nauwlijks merkbare vertraging wanneer een danseres haar been strekt en op haar rechterspitz gaat staan. Iedereen houdt z’n adem in. Theatermagie die alleen de grote persoonlijkheden beheersen.

 

HANS VAN MANEN

Het snelle voetenwerk van petit allegro in The sleeping beauty, in Ashtons balletten, in veel Balanchine was niet echt aan Igone besteed en in de loop van de jaren verdwenen die uit haar repertoire, zodat dit element van haar techniek niet goed meer werd onderhouden. Wij gaan naar die stukken kijken voor het mooie, maar voor een gezelschap gelden ze ook als een leerschool.


Hans van Manen vond in Igone zijn nieuwe muze en zo voltrok die scheefgroei zich in sterkere mate. Van Manens choreografieën zijn zelden technisch veeleisend, hij komt uit een tijd dat het niveau niet zo hoog lag, en hij was gewend om zijn werk om de zwakke punten van zijn solisten heen te bouwen. Daarin verschilt Van Manen van Balanchine die met zijn werk zijn geliefde danseressen vaak pushte naar gebieden waar ze nog nooit waren geweest. Zo was de band met Hans van Manen ook een mixed blessing.

 

GISELLE

In de loop der jaren maakte Het Nationale Ballet van Igone het boegbeeld van het gezelschap, een ster-ballerina van eigen bodem, voor het eerst sinds de dagen van Alexandra Radius en Han Ebbelaar! Het vreemde is alleen dat Igone nauwelijks is terug te vinden in de dvd-collectie van het gezelschap, buiten een prachtige Myrthe in Giselle.


Als boegbeeld van het gezelschap werd Igone een Bekende Nederlander, de papparazzi wisten haar te vinden, maar ze praatte ook over ballet in talkshows op haar intelligente, precieze en non-geëxalteerde manier. Ze was een goede ambassadeur voor de kunst. Journalisten en schrijvers zeggen graag tegen elkaar dat dansers niet kunnen praten. Hopelijk heeft Igone die mythe begraven.

 

AFSCHEID

Een balletgezelschap is net een klein dorpje, waar iedereen toevallig jong is, slank en kerngezond. De studio zoemt van de trainingsendorfine. Wanneer een danseres afscheid neemt, stapt zij niet alleen van het toneel af, maar ze loopt ook dat warme dorpje uit. Dat moet misschien wel het moeilijkste onderdeel zijn.


In een interview rond dit afscheid merkt Igone op dat het goed is dat zij nu opstapt, want andere dansers staan te ‘springen’ om aan de beurt te komen. In een wereld waar de top soms wel verstopt lijkt met oude, boze mannen die weigeren hun greep op de macht te los te laten, is dat een bijzondere daad, en kenmerkend voor de grootsheid van deze mooie danseres.

 

2 november 2019