Igone de Jongh, De stille kracht
GEPLAATST: 11-2-2019
Na twintig jaar dansen is Igone de Jongh voor velen het
synoniem voor ballet in Nederland. Onze ballerina. De Jongh begon bij Het
Nationale Ballet in de jaren rond de eeuwwisseling toen het gezelschap werd
geleid door Wayne Eagling en veel solisten nogal met het hoofd dansten, met één
uitzondering. De uitzondering was Sofiane Sylve, het dansbeest dat later naar Amerika
zou gaan.
Igone had direct een eigen signatuur op het toneel. Ze
had niet de vlekkeloze technische beheersing van Larissa Lezhnina (geschoold in
St Petersburg), noch de atletische kracht van Sylve. Maar alles wat Igone deed
had een grote schoonheid die vrij was van maniertjes. Alles wat ze deed was doordacht
en doorleefd en had een intuïtieve muzikaliteit.
INDISCH
Mijn moeder had in mijn kinder- en tienerjaren een
balletschool en ik weet nog hoe ze zei dat leerlingen met Indisch bloed veel flexibeler
waren en ook een feeling hadden voor de muziek waar andere leerlingen voor
moesten werken. Igone, wier moeder zéér Indisch was (ze zat elke avond dat
Igone danste in de zaal), had die gaven en wanneer zij alleen op het toneel
stond, zeg maar in het Zwanenmeer-adagio, keken wij naar de stille kracht.
Technisch had Igone duidelijk één emploi. Zij kwam het best tot haar recht in adagio-solo’s waarin haar
expressieve kracht de ruimte kreeg. Er waren solisten, demi-solisten zelfs, die
technisch sterker waren dan Igone, maar niemand had zo’n vermogen om de zaal
met één pink plat te leggen. Dat is uiteindelijk wat een solist doet. Een ster.
ZWANENMEER
Het zwanenmeer duurde een
paar minuten langer wanneer Igone danste. De dirigent ging vanzelf langzamer
slaan, want Igone bracht die spanning erin. Ik vroeg haar of dat kwam doordat
ze ook een paar centimeter langer was dan sommige andere solisten. Dan duurt een draai ook een fractie langer. ‘Ik vind mezelf
niet zo lang,’ zei ze nuchter. Dat klopte ook.
Wat Igone deed, in het licht,
was haar armen en benen langer maken door de zaal dichterbij te trekken. Die
nauwlijks merkbare vertraging wanneer een danseres haar been strekt en op haar rechterspitz gaat staan. Iedereen houdt z’n
adem in. Theatermagie die alleen de grote persoonlijkheden beheersen.
HANS VAN MANEN
Het snelle voetenwerk van petit allegro in The sleeping beauty, in Ashtons
balletten, in veel Balanchine was niet echt aan Igone besteed en in de loop van
de jaren verdwenen die uit haar repertoire, zodat dit element van haar techniek
niet goed meer werd onderhouden. Wij gaan naar die stukken kijken voor het
mooie, maar voor een gezelschap gelden ze ook als een leerschool.
Hans van
Manen vond in Igone zijn nieuwe muze en zo voltrok die scheefgroei zich in sterkere
mate. Van Manens choreografieën zijn zelden technisch veeleisend, hij komt uit
een tijd dat het niveau niet zo hoog lag, en hij was gewend om zijn werk om de
zwakke punten van zijn solisten heen te bouwen. Daarin verschilt Van Manen van
Balanchine die met zijn werk zijn geliefde danseressen vaak pushte naar gebieden
waar ze nog nooit waren geweest. Zo was de band met Hans van Manen ook een
mixed blessing.
GISELLE
In de loop der jaren maakte Het Nationale Ballet van
Igone het boegbeeld van het gezelschap, een ster-ballerina van eigen bodem,
voor het eerst sinds de dagen van Alexandra Radius en Han Ebbelaar! Het vreemde
is alleen dat Igone nauwelijks is terug te vinden in de dvd-collectie van het
gezelschap, buiten een prachtige Myrthe in Giselle.
Als boegbeeld van het gezelschap werd Igone een Bekende Nederlander, de
papparazzi wisten haar te vinden, maar ze praatte ook over ballet in talkshows
op haar intelligente, precieze en non-geëxalteerde manier. Ze was een goede
ambassadeur voor de kunst. Journalisten en schrijvers zeggen graag tegen elkaar
dat dansers niet kunnen praten. Hopelijk heeft Igone die mythe begraven.
AFSCHEID
Een balletgezelschap is net een klein dorpje, waar iedereen
toevallig jong is, slank en kerngezond. De studio zoemt van de
trainingsendorfine. Wanneer een danseres afscheid neemt, stapt zij niet alleen
van het toneel af, maar ze loopt ook dat warme dorpje uit. Dat moet misschien
wel het moeilijkste onderdeel zijn.
In een interview rond dit afscheid merkt
Igone op dat het goed is dat zij nu opstapt, want andere dansers staan te ‘springen’
om aan de beurt te komen. In een wereld waar de top soms wel verstopt lijkt met
oude, boze mannen die weigeren hun greep op de macht te los te laten, is dat
een bijzondere daad, en kenmerkend voor de grootsheid van deze mooie danseres.
2 november 2019
|
